Бљтендљнья татар конгрессыныћ Чаллы бњлеге шђџђр мђгариф идарђсе белђн берлектђ “Милли мђгарифнећ бњгенге халђте џђм килђчђге” дигђн темага конференция њткђрде. Конференция азагында Россия Президенты Д.Медведев исеменђ мљрђќђгать кабул ителде.

Россия Федерациясенећ соћгы елларда мђгариф турындагы законына кертелгђн њзгђрешлђр, чыннан да, татарны хђвефкђ салырлык. Шуларныћ берсе – мђктђплђрдђ милли-тљбђкара компонентныћ бетерелње. Нђтиќђсе инде књз алдында: ул республика мђктђплђрендђ Татарстан тарихы кебек аерым фђннђрне укытуныћ кимњенђ китерде. Шђџђр башкарма комитеты ќитђкчесе урынбасары Рамил Хђлимов сњзлђренђ караганда, яћа уку елы башыннан мђгариф системасына кертелђчђк яћа стандартлар милли республикалар љчен тагын да куркынычрак. Чљнки норматив документларда бары тик љч кенђ предмет: Россия тарихы, рус теле џђм физкультура мђќбњри итеп куела, ђ башка фђннђрнећ (шул исђптђн татар теленећ дђ) язмышын урыннарда, мђктђп директорлары хђл итђчђк. Татар теле дђресе укыту-укытмау мђсьђлђсен мђктђп директоры ихтыярына кую тљптђн-тамырдан ялгыш, дип басым ясап ђйтте Рамил Мђрвђнович.

Ђмма без татар теле дђреслђрен бњгенге књлђмдђ саклап кала алган очракта да, Россия Хљкњмђте кабул иткђн икенче бер документ – Бердђм Дђњлђт Имтиханнарыныћ бары тик рус телендђ генђ тапшыру мљмкинлеге татар телен љйрђнњгђ булган ихтыяќны бер селтђнњдђ юкка чыгарырга сђлђтле. Ул хђтта авылларда да татар мђктђплђренећ бетњенђ, тљгђл фђннђрнећ русча укытыла башлавына китерергђ мљмкин. Чаллы мђктђплђрендђ бу инде “почти” шулай џђм без аныћ бљтен зарарын ђлегђ књз алдына китереп бетерђ алмыйбыз. Ђмма тљптђн уйлап караганда, математика терминнарын татарча белми торып, татарча хикђя язып булмый. Рамил Мђрвђнович фикеренчђ, безгђ бердђм дђњлђт имтиханнарын татарча тапшыру мљмкинлеген генђ тњгел, татарча имтихан биргђн абитуриентныћ Татарстандагы гына тњгел, Россиядђге телђсђ-кайсы уку йортына укырга керђ алуын да талђп итђргђ кирђк.
Инде килсђк югары уку йортларына. Россия Хљкњмђтенећ књптђн тњгел кабул иткђн карары нигезендђ, Россиядђге (Татарстандагы дип тђ укы) барлык вузларда укыту бары тик бер генђ телдђ – рус телендђ генђ алып барылырга мљмкин. Бу карар хђтта татар теле укытучылары ђзерлђњче факультетларда да фђннђрнећ рус телендђ алып барылуын талђп итђ. Џђм, ић мљџиме, мђгариф турындагы законга кертелгђн њзгђрешлђр, норматив документлар Россия Конституциясенђ (анда барлык гражданнарныћ њз телендђ белем алырга хокуклы булуы турында акка кара белђн язылган) каршы килђ. Россия Президенты Дмитрий Медведевка ђзерлђнгђн мљрђќђгатьтђ татар халкын борчыган менђ шушы проблемалар књтђрелгђн иде.
Ситуация, ђлбђттђ, катлаулы. Џђм ул татарныћ тагын йокыга китеп барган милли њзаћын уята, татар зыялыларын, галимнђрен, мђгариф лидерларын бергђ туплый, реаль адымнарга этђрђ алса иде.

Ризидђ ГАСЫЙМОВА